UMBRA
(ŁAC) CIEŃ, MROK, ZAĆMIENIE KSIĘŻYCA
Symboliczna opowieść o poznawaniu siebie, docieraniu do najgłębiej skrywanych tajemnic psyche. Bez dialogów, w sposób poetycki, poprzez symbolikę obrazu, muzykę i taniec film dociera do typowych struktur wewnętrznych, organizujących traumatyczne doświadczenie człowieka we wczesnym dzieciństwie. Personalna opowieść kobiety molestowanej seksualnie, dzięki symbolicznym obrazom w jakich została ujęta, nabiera charakteru uniwersalnego.
Film można odczytywać poprzez różne jego warstwy. Jedną z nich jest warstwa psychologiczna, gdzie zilustrowane zostały mechanizmy traumy. Dysocjacja, fragmentacja pamięci, niezdolność linearnego opowiedzenia własnej historii, odtwarzanie traumy, autoagresja…
Film w sposób poetycki dociera do stanu wewnętrznego bohaterki, jej poczucia osamotnienia, braku kontaktu z rzeczywistością, poczucia winy, braku miłości oraz sensu życia. Za sprawą transowości obrazów przenosi widza w sferę przeczuwania, a nie intelektualnej analizy.
Kiedy w tradycyjnym filmie fabularnym obserwujemy historię "realną", a tylko za pomocą tzw.: „insert shots” przenosimy się do świata wewnętrznego bohatera, aby poczuć jego nastrój, tak w Umbrze sytuacja z założenia jest odwrócona. Poruszamy się po świecie wewnętrznym, jego strukturach i pewnym niejawnym porządku, który C.G Jung próbował opisać za pomocą teorii archetypu.
Symboliczny obraz zatem będzie tu pełnił funkcję pomostu między światem wewnętrznym bohaterki, a jej historią traumy. Z obrazów symbolicznych można odczytać charakter wczesnych zranień, zaburzonych relacji z jej najbliższym otoczeniem.
Mniej oczywiste będą tu warstwy filozoficzna i teologiczna, gdzie postawione zostały pytania o naturę zła, kondycję życia ludzkiego w ogóle, obecność Boga i jego relacje z człowiekiem, o miłość i sens istnienia. W tych przestrzeniach będzie to opowieść o spojrzeniu w oczy archetypowego cienia, zła absolutnego.
Jednak na koniec to bagaż życiowy widza, jego edukacja i wrażliwość decydują o tym, co dostrzega w obrazach filmu. Dla niektórych jest to film o "poszukiwaniu miłości, o relacjach damsko - męskich, o uwodzeniu, o walce o własną indywidualność". Osoba nieobarczona traumatycznym przeżyciem często nie dostrzega tematyki molestowania seksualnego. Nie ma skojarzeń w tym kierunku, dlatego film ten jest wykorzystywany jako materiał dydaktyczny, na podstawie którego można wyjaśnić pewne nieoczywiste związki między jego obrazami, a konstrukcją psychiki doświadczonej traumą.
Urszula Nawrot
"Ten kto mówi praobrazami, mówi jakby tysiącem głosów, przejmuje i porywa, a zarazem to, co opisuje, przenosi z dziedziny jednorazowej przemijalności w sferę wiecznego bytu, los osobisty podnosi do rangi losu ludzkości."
C.G. Jung
Efekt artystyczny został osiągnięty poprzez zderzenie przestrzeni realnej z nadrealną (przy czym w przestrzeni nadrealnej zastosowanie będzie miała metoda surrealistów: przedmioty i osoby są realne, ale zestawione w nierealnych związkach i zastosowaniach/sytuacjach).
Istota narracji zawiera się w wymowie symbolicznej a nie wyrażeniu wprost intencji i motywacji bohaterów. Narracja somnambuliczna (nie natrętnie) dominuje nad realną (nie dosłownie).
Kostium, stylizacja, krajobraz i wnętrza, faktury, kolory dobrane zostały do każdej sceny pod kątem ich symboliki.
Wybrana forma narracji jest wynikiem życiowego, artystycznego doświadczenia Urszuli Nawrot, jako tancerki i choreografa, aktorki teatralnej, miłośniczki sztuk wizualnych i wielokrotnie nagradzanego fotografa, pasjonatki psychologii.
Praca nad filmem trwała 5 lat. Każdą ze scen autorka filmu przygotowywała prawie rok, poszukując odpowiednich lokazlizacji, na których oparła swoją koncepcję scenograficzną, tworząc wideoboardy poszukując odpowiednich ujęć, rytmu scen i ich wymowy. Każdy z obrazów wywodzi się z malarstwa, rzeźby, grafiki. Inspiracje wizualne do filmu są wyłącznymi poszukiwaniami Urszuli Nawrot w oparciu o sny, fantazje, wizje i procesy wewnętrzne ofiar molestowania seksualnego.
Forma filmu jest odpowiedzią na pewną lukę w przedstawianiu tematu traumy przez tradycyjną formę narracji filmowej. Istota problemu traumy nie zawiera się w opowiadaniu rzeczywistej historii, która przedstawiona zbyt dosłownie może retraumatyzować osoby, które jej doświadczyły. Istotą traumy są pewne powtarzające się wewnętrzne procesy, bez których zrozumienia, nie sposób ofierze traumy pomóc, ani pojąć jej zachowań.
Film w swoim założeniu miał być materiałem dydaktycznym oraz wspierającym terapię.
„Żadna forma sztuki nie wykracza poza zwykłą świadomość, tak jak film, wprost do naszych emocji, w głąb mrocznego pokoju duszy”.
Ingmar Bergman
Symboliczna forma filmu umożliwiła bezpieczną emocjonalnie pracę z dzieckiem na planie. Dziecko w żaden sposób nie było wprowadzone w tematykę filmu. Używanie efektów specjalnych, ujęć subiektywnych, montażu i post produkcji obrazu umożliwiły osiągniecie efektu końcowego filmu, jego atmosfery i przebiegu akcji.
Muzyka i udźwiękowienie filmu w dużej mierze decydują o odbiorze obrazu. W filmie Umbra muzyka celowo odwołuje się do tematyki biblijnej, nakierunkowując widza na bardziej uniwersalną jego interpretację.
Muzykę do filmu skomponował
Jednym ze sposobów wyrażania przestrzeni nieświadomej jest ruch - taniec. Ta forma ekspresji daje szansę dotarcia do przestrzeni nieracjonalnej, wewnętrznie sprzecznej, nieopisywalnej.
Współtwórcą choreografii jak i odtwórcą głównej roli męskiej jest jeden z najwspanialszych tancerzy polskich
Niezwykłą warstwę wizualną tworzą najwspanialsze polskie zabytki. Dwie sceny filmu kręcone były w Kopalni Soli w Wieliczce.
TVN 24
64 metry pod ziemią. W Wieliczce powstaje film.
New York City International Film Festival
Action on Film Festival. Las Vegas,
Polish Short Film Festival; 2017
Women's Independent Film Festival, Los Angeles; 2016
European Short Film Festival, Berlin 2017
11. Best scifi/horror
12. Best Experimental Short Film
Arte Non Stop Festival, Buenos Aires 2018
13. Best Medium Lenght Film
14. Best Female Direction Medium Length Film
15. Best Cinematography Medium Length Film
16. Best Actress Urszula Nawrot Medium Length Film
17. Best Actor Leszek Bzdyl Medium Length Film
Consonance Music and Dance Film Festival 2019
18. Best Art Dance Award
Anabelle Munro The Most Important Films and Scripts in the World 2019, Las Vegas
19. Impact Award: Psychology
4 Seasons Film Festival, Barcelona & Resistencia 2019
20. Best Director
21. Best Photography
VIP Film Festival, Barcelona & Resistencia 2019
22. Best Actress - Urszula Nawrot
23. Best Choreography - Leszek Bzdyl, Urszula Nawrot
Fantastic Film Festival, Barcelona & Resistencia 2020
23. Best Director Best
24. Fantastic Art
c
Official Selection
Audi Dublin International Film Festival 2016
Special Screening - Dance on Film
Capital City Film Festival 2016
Official Selection
Camerimage International Film Festival 2015
Talent Demo
40th Gdynia Film Festival 2015
Official Selection
Festival de Cannes 2016
Marché du Film
Fastnet Short Film Festival 2017
a Special Guest Screening
UMBRA / SHADOW / ECLIPSE OF THE MOON
ART / NARRATIVE FICTION / EXPERIMENTAL / AUTEUR CINEMA / 30 min / POLAND / 2015
DIRECTOR : URSZULA NAWROT
CAST : LESZEK BZDYL, URSZULA NAWROT, MICHALINA WISNIEWSKA
PRODUCED BY : COPALFILM URSZULA NAWROT
CO-PRODUCED BY : TVP S.A., MAGIC PRODUCTION