Symboliczna opowieść o poznawaniu siebie, docieraniu do najgłębiej skrywanych tajemnic ludzkiej duszy.
Bez dialogów, w sposób poetycki, poprzez symbolikę obrazu, muzykę i taniec film dociera do typowych struktur wewnętrznych, organizujących traumatyczne doświadczenie człowieka we wczesnym dzieciństwie.
Personalna opowieść kobiety molestowanej seksualnie, dzięki symbolicznym obrazom w jakich została ujęta, nabiera charakteru uniwersalnego.
„Film „Umbra” uważam za niezwykle ważny: poprzez artystyczną metaforę, wieloznacznie, a zarazem dobitnie pokazuje, jak wielkim złem jest nadużycie seksualne dziecka. Dramat dziecka polega na tym, że jest poddane działaniom dorosłego, który wykorzystuje jego uczuciową bezradność. Dziecko nie rozumie co się dzieje, jest krzywdzone, a czuje się winne. Molestowane dziecko odnosi głębokie rany psychiczne, zraniony zostaje jego autoportret fizyczny, duchowy, emocjonalny i seksualny. Dewastacja psychiki odbija się na tej osobie przez wiele lat, nawet u dorosłego ta trauma trwa i ma bolesne skutki w życiu emocjonalnym”.
(Magazyn Sens, czerwiec 2016)
Prof dr. hab. Bogdan de Barbaro
CZYTAJ WIĘCEJ NA: UMBRA&PSYCHOLOGIA
tytuł: UMBRA/Eclipse of the moon, Scenariusz, reżyseria, oryginalny koncept wizualny: Urszula Nawrot, konsultacje: Prof. Leszek Mądzik, Lech Majewski, Jack Gold, Andrzej Bartkowiak, obsada: Urszula Nawrot – Alice, Leszek Bzdyl – Mefisto, Michalina Wiśniewska- dziecko, muzyka: Marek Kuczyński, zdjęcia: Urszula Nawrot and Grzegorz Hartfiel (dodatkowe zdjęcia: Oskar Kozłowski, Olaf Malinowski, Maciej Puczyński), montaż: Urszula Nawrot, Milenia Fiedler, scenaografia: Urszula Nawrot, kostiumy: Magdalena Major, make up: Natalia Zdrojek, Magdalena Danilewicz, choreografia: Urszula Nawrot, Leszek Bzdyl, postprodukcja obrazu, SFX: EBH, 3de, korekcja barwna: Przemysław Niedźwiedzki, udżwiękowienie: DREAMSOUND, Filip Krzyżykowski, produkcja: COPALFILM Urszula Nawrot, koprodukcja: TELEWIZJA POLSKA S.A., MAGIC PRODUCTION Sp. z o.o., koproducenci: TVP 2 Jerzy Kapuściński, Redakcja Marzena Podgórska, Produkcja Witold Będkowski, Magic Production – Magdalena Nowacka, kierownik produkcji: Paweł Kurzacz, gatunek: art film / experimental/ auteur cinema / director film/ dance or poetic film/ symbolic, czas: 30 min, lokalizacja: Poland, premiera: Festiwal Filmowy w Gdyni wrzesień 2015r, premiera kinowa: 24 luty 2016r.
COPYRIGHT © COPALFILM URSZULA NAWROT
TOMASZ RACZEK O FILMIE „UMBRA”
„Przejmujący. Temat nie został odpuszczony nawet na sekundę. Upilnowany, zdyscyplinowany i przepiękny.”
TOMASZ RACZEK
https://audycje.tokfm.pl/podcast/59191,Jak-radzic-sobie-z-trauma
JIM SHERIDAN O FILMIE „UMBRA”
Irlandzki reżyser, 6 krotnie nominowany do Oscara, znany z „In the Name of the Father”, „My left foot”.
„Love it. It’s a great film—visually stunning.
Apart from the beautiful visuals, there’s also a touching story.”
JIM SHERIDAN, Jameson International Film Festival, Dublin 2015
UMBRA
(latin) cień, zaćmienie księżyca
„Czemu się więc przestraszyłeś? A i z człowiekiem dzieje się tak, jak z drzewem. Im więcej chce on w górę i w jasność, tym silniej korzenie jego dążą ku ziemi, w dół, w ciemność, w głąb – do zła„.
F. Nietzsche
IDEA FILMU „UMBRA”
„W filmie UMBRA chciałam przyjrzeć się sposobowi w jaki wyparte doświadczenia powracają do strumienia świadomości.
Zwykle kiedy patrzymy na obraz artysty, przedstawia on bardzo mały wycinek rzeczywistości. Otrzymujemy jakiś przekaz, wchodzimy w relację z dziełem, ale w dalszym ciągu obracamy się w małym polu oddziaływania i sensu. Nie ma to dla mnie znaczenia skąd artysta wziął swoją wizję. Czy był to sen, czy aktywna wyobraźnia, czy powstał w kontakcie z innym dziełem sztuki itd… Moim celem było dostarczenie większej ilości obrazów tak, aby można było się w świecie tym zatopić.
INSPIRACJA I ROZWÓJ KONCEPCJI
Docieranie do traumatycznych przeżyć i wykorzystywanie ich w budowaniu postaci scenicznej było podstawą autorskiego warsztatu Elisabeth Kemp, znanej nauczycielki aktorstwa z Actor’s Studio, certyfikowanej analityczki jungowskiej z Nowego Jorku. Podczas tego warsztatu narodził się sam pomysł na film.
WPŁYW NA WIDZA
Nie wiedziałam jak takie skumulowane obrazy będą oddziaływać na widza. Mogłam tylko przypuszczać, współpracując od lat z prof. Leszkiem Mądzikiem, który był moim mentorem. Jego wizualny teatr również porusza się w obszarze nieświadomości. Nie ukrywam, że był on dla mnie przewodnikiem po tych nieznanych wodach. Podobnie zresztą jak Lech Majewski.
Jak mawiał Bergman „Żadna forma sztuki nie wykracza poza zwykłą świadomość, tak jak film, wprost do naszych emocji, w głąb mrocznego pokoju duszy.” Chciałam wykorzystać potencjał tego medium w nowy sposób. Nie tworząc filmu, który podążałby za wypracowanymi przez lata sposobami narracji.
ODBIÓR FILMU
Pierwszy zareagował świat psychologii uznając film za doświadczenie wykraczające poza zdolność opisową tej nauki. Ucieszyło mnie to, bo zdegradowana do roli nieistotnej sztuka mogła zaoferować nauce jednak coś, co jej umyka w tak ważnym temacie jak trauma, zwłaszcza nadużycia seksualnego.
Film można opisać z różnych perspektyw. Jedną z nich jest właśnie perspektywa psychologiczna, w której dostrzeżemy mechanizmy traumy takie jak: dysocjacja, fragmentacja pamięci, niezdolność linearnego opowiedzenia własnej historii, odtwarzanie traumy, autoagresja…
Jest to niezwykle ważny aspekt naszego życia i samego doświadczenia traumatycznego, jednak pozostawanie jedynie na poziomie opisu mechanizmów traumy jest podejściem redukcyjnym. Za traumatycznym doświadczeniem kryje się rdzeń archetypowy ujawniający głębsze znaczenie wewnętrznego konfliktu.
SYMBOLIKA I PRZEKAZ
Film przedstawia strumień świadomości, obraz sposobu bycia, odbierania świata, jego odczuwania jako całości.
To co udało mi się stworzyć w obrazie Umbry, to wielopoziomowy przekaz znaczeniowy działający na widza za każdym razem w inny sposób, kiedy podejmuje on próbę interpretacji obrazu dla odnalezienia osobistego znaczenia zarówno w przestrzeni nieświadomej jak i świadomej. Do tego spotkanie z filmem jest możliwością żywego doświadczenia przedstawionego świata, możliwością zatopienia się w nim, stania się jednocześnie obserwatorem i uczestnikiem. Zupełnie przydatkiem udało mi się uchwycić moment transformacji wewnętrznych struktur psychiki. Tej przestrzeni w której następuje prawdziwa przemiana, a której nie potrafi uchwycić, ani opisać nauka.
„Symbol jest językiem Bogów” jak mawiał wybitny polski reżyser filmowy Lech Majewski. Każdy z nas otrzymuje jakieś wizje i obrazy. Nie każdy jednak rozumie po co?
Musiałam zadać sobie pytania jak wyeksportować na ekran te wizje? Czym się kierować przy budowaniu takiego obrazu? Co uchwycić? Mogłam tu liczyć jedynie na swoją intuicję. Ponieważ u podstaw moich zainteresowań leżała analiza jungowska pewne spojrzenie na celowość dialogu wewnętrznego wydawała mi się oczywista. A więc sztuka była dla mnie drogą do tego dialogu, a nie celem. Sztuka jak twierdził Hegel zradza się z ducha, jest jego wyrazem, a więc musi coś przekazywać.
KONKLUZJA I REFLEKSJA
Głęboko wierzę, że w tajemnicy traumy ukryte są wszystkie odpowiedzi, których poszukuje człowiek. Dlatego jest ona nadal przedmiotem moich badań w kolejnym projekcie: Deep Within. Korzystam również z osiągnieć nauki oraz filozofii jako, że tworzenie nie może odbywać się w oderwaniu od rzeczywistości i jej refleksyjnego rozwoju. Jesteśmy wytworem swoich środowisk. Miałam w życiu szczęście spotkać i uczyć się od wybitnych ludzi takich jak Leszek Mądzik, Jim Sheridan, Seamus Heaney, Jack Gold i wielu innych, którzy inspirowali mnie intelektualnie i artystycznie. Kiedyś Krzysztof Zanussi powiedział mi, że skoro jestem artystką, to nie powinnam martwić się o sztukę, ona zawsze będzie we wszystkim, czego się podejmę, natomiast warto wiedzieć o czym się opowiada. Na co dzień zagłębiłam się w fenomenologię traumy, opis jej psychologicznych mechanizmów i najnowszych badań. Jestem członkinią Polskiego Towarzystwa Fenomenologicznego, uczestniczę w seminariach naukowych. Swoje przemyślenia poddaję weryfikacji specjalistów takich jak Murray Stein szef ISAP Zurich, najlepszego ośrodka kształcącego analityków jungowskich na świecie. Biorę czynny udział w konferencjach naukowych, wystawiam swoje tezy na krytykę i przygotowuję rozprawę doktorską. Nie interesuje mnie rywalizacja o najlepszy film roku, powtarzający najczęściej, bardziej lub mnie spopularyzowane tezy. Takie kino przekazuje szerszej masie obowiązujące idee i jest dla ogółu bardzo pożyteczne, ale z pewnością nie wprowadza nic nowego i nie jest sztuką. Staram się w swojej twórczości przekraczać granice i docierać tam, gdzie nauka nie jest w stanie. Otwierać horyzont i stawiać pytania, które pozwolą nam spojrzeć na nasze doświadczenie w nowy sposób.
PROCES TWÓRCZY
Film ten powstawał jako eksperyment, co nie przeszkadza mu jednocześnie być autonomicznym dziełem sztuki. Jak pisał Stanisław Lem, dzieło sztuki powstaje przypadkiem, a artysta desperacko pragnący przypisać sobie pełnię świadomego tworzenia musi doznać porażki. A więc ja staram się jedynie uchwycić, to co płynie. Próbowałam uchwycić życie na poziomie chtonicznym. Film jest portretem namalowanym przez nieświadomość subiektywnemu doświadczeniu, które zaniosłam na ekran. Wydobycie przeżycia z głębin traktuję zaledwie jako wstęp do snucia teoriopoznwczych rozważań na jego temat. Można by rzec, że sztuka domaga się wyzwolenia przez naukę. Nadania jej pojęć, których ona sama przez swoją zmysłowość i piękno nadać nie potrafi. Dotarcia do istoty.
Przy całym zachwycie dla postępu badań choćby z zakresu neurobiologii, opisywane mechanizmy ludzkiej psychiki, nie odpowiadają na pytania o sens doświadczania zła, którego skutki są kluczowe dla odnajdywania się w rzeczywistości. Wystarczy obejrzeć „Umbrę”, aby poczuć, jak opisywane przez naukę mechanizmy są dalekie od odczuwania, przeżywania i bycia. Być może błąd tkwi z samym pytaniu? A więc jak powinno być ono zadane, aby otworzyć nas na konstruktywne rozwiązania?
KONSTRUKCJA OBRAZU
Film w sposób poetycki stara się dotrzeć do stanu wewnętrznego osoby znajdującej się w traumie. Za sprawą transowości obrazów przenosi widza w sferę przeczuwania, a nie intelektualnej analizy. Pozwala poczuć i przeżyć, bardziej niż zrozumieć dramat uwięzienia, ambiwalentnych uczuć jakie targają bohaterką. Scenografia, światło, ujęcia, ruch, kostium, kolor, a nawet charakteryzacja zostały przeze mnie bardzo precyzyjnie zaplanowane, aby przybliżyć się jak najbardziej do źródłowego odczucia. Każdą ze scen przygotowywałam prawie rok. Film nie został nakręcony ciągiem, ale jego realizacja rozłożona została na 5 lat. Oczywiście można zadać sobie pytanie, czy to co ja odczułam i wyobraziłam sobie jest adekwatne z przeżyciem ofiar traumy? Trafność moich wyborów została potwierdzona przez ofiary nadużycia seksualnego zarówno w trakcie pracy nad filmem jak i po prezentacji jego ostatecznej formy. Potwierdzenie również przyszło od psychiatrów, psychoterapeutów i psychologów pracujących z traumą. (więcej w zakładce Umbra & Psychologia)
Symboliczny obraz zatem będzie tu pełnił funkcję pomostu między wymiarami w jakich manifestuje się doświadczenie.
Jednak na koniec to bagaż życiowy widza, jego edukacja i wrażliwość decydują o tym, co dostrzega w obrazach filmu. Tak jak zauważyłam wcześniej, bez względu na eksperymentalny charakter obrazu i moją intencję, film jest niezależną formą sztuki, która oddziałuje na odbiorcę wchodząc z nim w relację. Maurice Blanchot podkreśla, że w rozumieniu tekstu literackiego kluczowe nie są intencje autora lub nasze własne doświadczenia, ale raczej autonomia samego tekstu. Myślę, że w przypadku Umbry można zgodzić się również i z tym twierdzeniem.
Jak zauważył Jerzy Nowosielski, „Każdy odbiorca jest też artystą, bo jeżeli włącza się w proces wchodzenia w głąb tak zwanego dzieła sztuki, to sam tworzy i tutaj jego wolność jest w jakimś sensie nieograniczona”.”
URSZULA NAWROT
Kopiowanie, wykorzystywanie jakiegokolwiek fragmentu tekstu bez zgody autorki lub umieszczenia źródła jest łamaniem prawa!
OPINIE WIDZÓW
„An almost mythological story. A drama screamed in silence. Frozen images that penetrate deep into the subconscious, refusing to be forgotten. I know where it comes from. I know this world.”
Osoba, która doświadczyła traumy nadużycia seksualnego w dzieciństwie.
Trauma & Nightmare, Konferencja naukowa, Gdańsk, 2020
„To dzieło jest głosem tych wszystkich , którym nie dano prawa głosu : tych molestowanych seksualnie, emocjonalnie, duchowo. Dzięki temu, że nie użyła Pani głosu w filmie, ten głos się roznosi tak dobitnie, że już nie można od Niego uciec. Niczym głos w Dolinie Zesłanych Kości z Księgi Ezechiela. To głos Sprawiedliwości – uprawomocnienie uczuć tych Najmniejszych. To głos Sumienia- tych , którzy oblepili się zmrożoną ziemią. Oddała Pani hołd tym wszystkim, którzy idą sami w drodze ku upragnionej wolności”.
Agnieszka Banaś
Doradca rodzinny, Manresa Jezuickie Centrum Pomocy Psychologicznej i Duchowej
„Dla mnie do głęboko przemyślany uniwersalny obraz podróży w głąb duchowego świata. Reflektor nakierowany jest na mechanizm zła, niemniej obraz jest szerszy i, jak dla mnie, wybiega poza konwencję symboliczną, jawi się bardzo realnie i namacalnie. Przyswajam tę wizję ludzkiej kondycji jako część własnej. Duchowo właśnie tak odczuwam skutki grzechu w sobie, tę zewnętrzną deformację, paraliż sił, brak życia, które grzech powoduje. Z drugiej strony psychologiczna perspektywa narracji wydaje mi się jakby niepełna zapewne z uwagi na charakter narzędzi jakimi dysponuje ta dziedzina nauki. Opowiada o człowieku uwikłanym w zło, postaci zdeterminowanej przez własną historię, który musi sobie z tą historią jakoś poradzić, przepracować, wybrać inną ścieżkę i aby to się stało musi wpierw być świadoma siebie. A jednak gdzieś w tych historiach są demony, aniołowie, zmarli, święci i przede wszystkim Chrystus. Gdzie jest Bóg, gdy dzieje się zło?”.
Opinia widza
COPYRIGHT © URSZULA NAWROT
NAGRODY
LISTA FESTIWALI I NAGRÓD
New York City International Film Festival
1. Best International Short Film 2016
West Chester Film Festival
2. Best Female Director 2016
Art Film Festival Cannes
3. 2nd Prize; 2016
Action on Film Festival. Las Vegas
Polish Short Film Festival; 2017
4. Best Directing
5. Best Cinematography
6. Best Short
Women’s Independent Film Festival, Los Angeles 2016
7. First Place Experimental
8. Best Directing
9. Best Cinematography
10. Best Editing
European Short Film Festival, Berlin 2017
11. Best scifi/horror
Art Movie Film Festival 2017
12. Best Experimental Short Film
Arte Non Stop Festival, Buenos Aires 2018
13. Best Medium Lenght Film
14. Best Female Direction Medium Length Film
15. Best Cinematography Medium Length Film
16. Best Actress Urszula Nawrot Medium Length Film
17. Best Actor Leszek Bzdyl Medium Length Film
Consonance Music and Dance Film Festival 2019
18. Best Art Dance Award
Anabelle Munro The Most Important Films and Scripts in the World 2021
19. Impact Award: Psychology
4 Seasons Film Festival, Barcelona 2019
20. Best Director
21. Best Photography
VIP Film Festival 2019
22. Best Actress – Urszula Nawrot
23. Best Choreography – Leszek Bzdyl, Urszula Nawrot
Fantastic Film Festival 2020
24. Best Director
25. Best Fantastic Art
Absurd Film Festival 2021
26. Best Cinematography
RED MOVIE AWARDS 2021, Reims Excellence Director
27. Best Short
28. Honorable Mention: Best Experimental
London Movie Awards 2022
29. Best Experimental
Paris Movie Awards 2022
30. Honorable mention: Producer:
Urszula Nawrot & Copalfilm, Magdalena Nowacka & Magic Production, TVP S.A.
8 & HalFilm Awards 2022
31. Best European Short Film
New York Movie Awards 2022
32. Best Inspirational Film 2022
New Age Cineams & Scripts
33. Jury’s Choice Experimental Short
PAWS International Film Festival 2022
34. Best Experimental Work
Hollywood Gold Awards 2022
35. Gold Award – Experimental Film
International Gold Awards 2022
36. Best Experimental
Wisdom Tree International Film Festival 2023
37. Best Experimental Short Film
Frida Film Festival 2023
38. Best Art House Film
Prague International Film Awards winter edition 2022/23
39. Best Director Short Film
Mexico City Grand Festival 2023
40. Best Experimental
KOSICE INTERNATIONAL FILM FESTIVAL APROL 2023
41. Best Experimental Film
SYDNEY WORLD FESTIVAL 2023
42. Best Experimantal Film
ROSHANI INTERNATIONAL FILM FESTIVAL 2023
43. Best Experimental Film – Outstanding Achievements 1 st Rank.
INFINITE CREATIVITY FILM FESTIVAL – GENEVA 2023
44. Best Director Experimental Film
VENICE UNDER THE STARS INTERNATIONAL FILM FESTIVAL 2023
45. Best Director- Experimental film
WILD FILMMAKER FESTIVAL 2023
46. Best Poetry Film
47. Best Inspirational Director
48. Best Oryginal Cinematgraphy
New York Film and Cinematography Awards 2024
49. Best Experimental Film
INTERNATIONAL NETWORK FILM FESTIVAL
50. No-dialogue film
NOMINEE
PLANET CINEMA
Best Fantasy
Best Long – Short Film
Best Experimental Film
Best Art Direction
Best Make up +SFX
SENSEI TOKYO FILM FEST 2023
BEST EXPERIMENTAL FILM
BEST DANCE FILM
MAGMA AWARDS 2023
Best Film (Medium-Length)
Best Experimental Film
Best Dance or Poetic Film
Best Action
Sci-Fi or Fantasy (Best Fantasy)
Best Cinematography
Best Production Design / Art Direction
Best Costume Design
Best Makeup, Hairstyling & SFX
BERLIN FILMHAUS 2023
Best Experimental Film
Best Dance or Poetic Film
Best Fantasy
Best Medium Length Film
Best Make up SFX
Best Costume Design
Best Cinematography
LONELY WOLF INTERNATIONAL FILM FESTIVAL LONDON 2023
Best Experimental Film
Best Dance or Poetic Film
Best Fantasy
Best Medium Length Film
Best Costume Design
SCREENING / OFFICIAL SELECTION
Brooklyn Film Festival 2017
Official Selection
Audi Dublin International Film Festival 2016
Special Screening – Dance on Film
Capital City Film Festival 2016
Official Selection
Camerimage International Film Festival 2015
Talent Demo
40th Gdynia Film Festival 2015
Official Selection
Festival de Cannes 2016
Marché du Film
Fastnet Short Film Festival
a Special Guest Screening